Hẳn những ai yêu thích phim võ thuật sẽ đều cực kỳ ấn tượng với những màn công phu tuyệt đỉnh của Lý Tiểu Long hay Chân Tử Đan đã từng thi triển trên màn ảnh. Đó chính là những tinh hoa của Vịnh xuân quyền.
Ít tranh đấu hơn thua, nhưng hễ động thủ thì bất khả chiến bại!
Nếu nhìn bên ngoài, Vịnh xuân quyền (hoặc Vĩnh xuân quyền) không có những chiêu thức cầu kỳ và đẹp mắt. Tuy nhiên đây lại chính là môn võ nhu quyền cận chiến, có tính sát thương trong thực tế rất cao. Thậm chí rất nhiều người coi Vịnh xuân là đỉnh cao của chiến đấu.
Nguyên tắc của môn phái này là “dĩ nhu chế cương”, nhưng không phải là không có “cương” như nhiều người nhầm tưởng mà là “cương nhu phối triển” nghĩa là kết hợp nhuần nguyễn cương – nhu sao cho đạt hiệu quả triệt để nhất.
Theo nhiều nhà nghiên cứu về võ thuật, Vịnh xuân quyền không phải môn võ được phát triển theo hướng thể thao mà để tự vệ hoặc tu thân. Các đệ tử Vịnh Xuân ít tham gia thi đấu tranh hơn thua, nhưng hễ đã động thủ thì bất khả chiến bại!
Vịnh xuân quyền được cho là có thể đem lại khả năng tái tạo cơ thể và nguồn sinh lực rất lớn. Mặc dù khó tập và khi đã tập đòi hỏi độ kiên trì cao nhưng ở một góc độ nào đó thì Vịnh Xuân lại đơn giản và thực dụng nhất.
Nguyên lý của môn võ này là “bát môn pháp” bắt nguồn từ ba hình thái của đôi tay: Tán thủ, Phục thủ và Bàng thủ (ngửa bàn tay, úp bàn tay và đưa khuỷu tay). Ba tay quyền căn bản này bao quát cả ngàn thế tinh hoa biến hóa của quyền Vịnh xuân.
Chỗ tuyệt diệu của quyền pháp Vịnh xuân đó là: “Nếu đối phương dùng quyền tay hay dùng đòn chân đánh hoặc đá ta, thì người của Vịnh xuân ngay tức khắc chỉ dùng một tay hay một chân đánh lại”.
Vì quyền Vịnh xuân làm tiêu tan các thế công bằng một kỹ thuật đặc biệt, và đó cũng là đòn phản công tức khắc.
Trong chiến đấu, cách mà Vịnh xuân đánh là hạn chế tối đa những động tác dư thừa và hao mòn thể lực.
Ví dụ, nguyên tắc đấm của Vịnh xuân cũng được áp dụng theo phương châm: Một tay đấm thẳng bao giờ cũng nhanh và tiết kiệm sức lực hơn 1 tay đấm vòng.
Hay đá cũng vậy thay vì đá cao vừa mất nhiều sức lại dễ mất thăng bằng, Vịnh xuân lựa chọn giải pháp đá tầm thấp.
Thông thường các võ sĩ Vịnh xuân luôn tập tay với Mộc nhân, nhằm giúp cho đôi tay vừa cứng cáp vừa mềm dẻo và quan trọng hơn là sự linh hoạt.
Nhiều nhà nghiên cứu võ thuật cũng thừa nhận nếu một môn võ khác để Vịnh xuân áp sát thì sẽ gặp rất nhiều bất lợi bởi khi đó các cao thủ Vịnh xuân sử dụng rất nhiều đòn tay một cách biến ảo.
Vô cùng khó để đối phương có thể đoán trước họ sẽ ra đòn như thế nào.
Bên cạnh đó, môn Vịnh xuân cũng rất coi trọng kỹ thuật né tránh. Theo bộ pháp Vịnh xuân, đỡ một đòn chi bằng hãy tránh né nó. Chính vì thế trong thực chiến, để có thể đấm hoặc đá trúng một cao thủ Vịnh xuân thì đó cũng không phải là điều đơn giản!
Sự lợi hại của nguyên lý hóa giải và triệt tiêu
Nguyên lý này cũng có thể hiểu là các kỹ thuật quấn dính và xoay vòng.
Nói đến xoay vòng thì Vịnh xuân giống với Akido (môn võ thuần nhu rất thực dụng của Nhật Bản) ở chỗ: Dùng các kỹ thuật xoay, trượt và xoay vòng.
Trong chiến đấu thực tế, Vịnh xuân hay Akido hoàn toàn có thể vừa triệt tiêu được sức mạnh của địch mà lại còn dùng sức địch đánh địch.
Gặp một cao thủ Vịnh xuân hay Akido, đối phương dù mạnh đến mấy, nhưng hễ lao vào tấn công là cứ bị… trôi tuột đi, xoay vòng và … ngã lăn quay đủ mọi cách trong khi đối phương dường như chỉ đứng yên một chỗ.
Một đặc trưng khác của Vịnh Xuân mà không môn phái nào có được, đó là quấn dính.
Nghĩa là nếu gặp một cao thủ Vịnh xuân, đối thủ rất dễ bị khống chế và hóa giải trong trạng thái quấn dính và không cách nào phản công lại.
Ngoài kỹ thụật xoay vòng, cương nhu phối triển để hoá giải đòn thế đối phương, Vịnh xuân sử dụng kỹ thụật quấn dính để bám sát đối phương đến mức đối phương hoàn toàn bất lực không thể ra đòn, phản đòn.
Và mọi đòn đánh cương, trường và cường cực mạnh đều trở nên vô dụng.
Vì thế có thể nói thủ pháp của Vịnh xuân cực kỳ lợi hại vì theo triết lý lấy vô chiêu diệt hữu chiêu, bất chiến tự nhiên thành.
Thông thường, Vịnh xuân không chủ trương tấn công trước mà chỉ dùng thủ để công, hoá giải được đối phương mà không cần đánh.
Bằng các đòn thế, động tác quấn dính, du đẩy, tì, trôi trượt, kéo, lăng… Vịnh xuân dùng sức địch đánh địch theo nguyên tắc gọi là “phản lực”.
Nếu những môn võ thuần cương như Muay Thái, Karate, Taekwondo… mà gặp phải đối phương… “mềm như bún” và sẵn sàng áp sát phản đòn thì các đòn thế cương gần như vô dụng.
Chưa kể nếu bị bám dính như hình với bóng thì thậm chí không xuất được chiêu nào, nhất là các đòn cước dài và mạnh, sở trường như của Karate hay Taekwondo.
Do hướng đến sự mềm dẻo, linh hoạt nên trong các bài tập của Vĩnh xuân ngay từ thời kỳ đầu đã rèn luyện cảm giác bằng việc liên tục tập quấn dính tay, chân và sau là toàn thân, để giữ cho cơ khớp hoàn toàn mềm, lỏng, dẻo, tự nhiên và nâng cao nhạy cảm của xúc giác.
Sau đó, các võ sĩ Vịnh xuân sẽ luyện cả linh giác để phán đoán và xử lý tình huống. Vì thế đối với Vĩnh xuân người ta hay nói “tay có mắt” để chỉ việc rèn luyện kỹ năng “nhìn bằng tay” nghĩa là bằng xúc giác và dĩ nhiên là “nhìn bằng tai” nữa!
Sẽ sai lầm nếu coi thường cước pháp Vịnh xuân
Vịnh xuân ít tung các đòn kết liễu bằng chân bởi nguyên tắc của môn phái này là “túc bất li địa” (chân không rời đất).
Tuy nhiên, ngoài hệ thống đòn tay được đánh giá là vô cùng linh hoạt và hữu hiệu, ít người biết rằng môn phái còn có những đòn chân rất độc đáo.
Có ý kiến cho rằng cước pháp của Vịnh xuân chỉ có 16 đòn (chính xác là 8 đòn cho mỗi bên chân), có lẽ dựa trên hệ thống luyện tập (thấy rõ trong bài tập Mộc nhân) của dòng Vịnh xuân Diệp Vấn tại Hồng Kông.
Một số cước pháp của Vịnh xuân quyền
Nhưng thực tế cước pháp Vịnh xuân phong phú hơn nhiều, bao gồm cả những chiêu thức dùng chân ở tầm cực thấp với những đòn chấn khớp có uy lực khủng khiếp và những chiêu thức đánh vào sự thăng bằng của đối thủ.
Cũng do nguyên tắc “túc bất ly địa”, hệ thống cước pháp chỉ truyền dạy cho học trò cao cấp sau khi môn sinh đã luyện tập tốt sự thăng bằng và có sự phối hợp với thủ pháp nhuần nhuyễn.
Vịnh xuân quyền truyền thống không đề cao những đòn đá xoay người, đá bay và cũng rất hiếm hoi những đòn đá quá tầm trung đẳng. Công phu cước là niêm cước, một hình thức tập luyện dính chân tương tự niêm thủ.
Vịnh xuân Hồng Kông thường dùng nhiều Triệt cước trong thực chiến cũng như luyện Niêm cước, ngoài ra có thể kể thêm: Bàng cước, Than cước, Trất cước, Trảm cước, Đỉnh cước, Hoành cước, Thúc gối, Tảo cước…
Vịnh xuân quyền là một môn võ thuật có nguồn gốc từ Nam Thiếu Lâm tại tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc.
Bên cạnh thiểu số cho rằng rất có thể môn phái đã có lịch sử không dưới 400 năm, hầu hết đều khẳng định nguyên khởi Vịnh xuân quyền từ phong trào Phản Thanh phục Minh cách đây khoảng 2 thế kỷ.
Sự tỏa sáng rực rỡ của huyền thoại võ thuật Lý Tiểu Long trên màn ảnh những thập niên 70 đã giúp phát dương quang đại hình ảnh môn phái khắp thế giới.
Những chiêu thức của Lý Tiểu Long đã làm say mê bao thế hệ khán giả.
Anh góp công cực lớn đưa Vịnh xuân quyền từ chỗ chỉ được truyền dạy âm thầm trong các gia tộc trở thành một trong những phái võ thuật được nhiều người biết đến và say mê luyện tập.
Vịnh xuân ngày nay có tới hàng triệu đệ tử và hàng chục hệ phái trên toàn thế giới.
Bên cạnh đó, huyền thoại Lý Tiểu Long cũng chắt lọc tinh hoa của nhiều môn phái trong đó nòng cốt là Vịnh xuân quyền để sáng tạo ra Triệt quyền đạo.
Đó là một phương pháp chiến đấu được đánh giá là cực kỳ thực dụng và hiệu quả, được nhiều người trên thế giới mến mộ, theo học.
Mặc dù những người tập Vịnh xuân rất ít khi tham gia thi thố hoặc tranh tài ở các giải đấu thể thao. Nhưng trên thế giới cũng đã có không ít cao thủ của làng võ tự do đã tới Trung Hoa để tập luyện Vịnh xuân.
Trong đó tiêu biểu có thể kể tới huyền thoại lẫy lừng của lãng võ tổng hợp UFC – Anderson Silva.