Top 12 # Xem Nhiều Nhất Soạn Văn 8 Bài Tức Nước Vỡ Bờ Vở Bài Tập Mới Nhất 3/2023 # Top Like

I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả (các em tham khảo phần giới thiệu tác giả Ngô Tất Tố trong SGK Ngữ văn 8 Tập 1).

2. Tác phẩm

* Xuất xứ: Văn bản Tức nước vỡ bờ được trích từ chương XVIII của tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố.

* Tóm tắt

Đoạn trích Tức nước vỡ bờ kể về gia đình chị Dậu đã rứt ruột bán đứa con gái, bán cả đàn chó mới đẻ mà vẫn chưa đủ tiền nộp sưu thuế. Anh Dậu đang ốm cũng bị bọn tay sai lôi ra đình đánh đập, sống dở chết dở. Bà hàng xóm cho bát gạo, chị Dậu vừa nấu xong nồi cháo thì bị tên cai lệ và người nhà lí trưởng ập đến đòi sưu. Mặc chị hết lời van xin, tên cai lệ vẫn nhất quyết đòi bắt anh Dậu. Chị Dậu xông vào đỡ tay, bị cai lệ đánh và chị đã túm cổ đẩy tên này ngã chổng quèo. Người nhà lí trưởng định sấn sổ giơ gậy đánh thì bị chị Dậu túm tóc, lẳng cho một cái ngã nhào ra thềm.

* Bố cục:

Đoạn trích Tức nước vỡ bờ được chia làm 2 đoạn:

Đoạn 2: còn lại: Cảnh chị Dậu phản kháng chống lại tên cai lệ và người nhà lí trưởng.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

Khi bọn tay sai xông vào nhà chị Dậu, tình thế của gia đình chị rất thảm thương:

Anh Dậu thì vừa mới tỉnh sau một trận bị đánh thập tử nhất sinh.

Được bà lão hàng xóm tốt bụng cho bát gạo nấu cháo, chị Dậu rón rén bưng bát cháo lên cho chồng và ngồi xem chồng ăn có ngon không.

Anh Dậu chỉ vừa “run rẩy cất bát cháo kề vào đến miệng”

Câu 2:

Phân tích nhân vật cai lệ.

Cai lệ là cai cầm đầu đám lính ở huyện đường, tay sai chuyên đáng người là “nghề” của hắn.

Cảnh cai lệ xông vào nhà chị Dậu:

Gõ đầu roi xuống đất, quát bằng giọng khàn khàn.

Là một tên tay sai chuyên nghiệp, chuyên đi đánh trói, bắt người.

Xưng hô xấc xược, đểu cáng “ông – thằng”, “ông – mày”.

Trợn ngược mắt quát, giọng hầm hè, đùng đùng giật phắt thừng, bịch luôn vào ngực chị Dậu, tát vào mặt chị đánh cái bốp.

Câu 3:

Diễn biến tâm lý nhân vật chị Dậu trong đoạn trích:

* Ban đầu: nhẫn nhục, chịu đựng, chỉ nói lí:

Gọi ông, xưng cháu, lời nói thì nhún nhường, van xin “cháu van ông…”

Hành động: run run, chạy đến đỡ tay cai lệ,…

* Đến khi không chịu được nữa thì chị Dậu vùng dậy phản kháng:

Xưng hô ông – tôi, sau đó là bà – mày, lời nói cũng đầy thách thức, quyết liệt.

Hành động mạnh mẽ, khỏe khoắn “túm cổ cai lệ, ấn dúi ra cửa”…

Câu 4:

Nhan đề Tức nước vỡ bờ phản ánh quy luật: có áp bức sẽ có đấu tranh.

Theo em, xét về toàn bộ nội dung của tác phẩm thì Tức nước vỡ bờ là nhan đề hợp lý, phù hợp với diễn biến câu chuyện. Bởi nhan đề này có nghĩa là khi con người bị áp bức, bóc lột thì sẽ có sự phản kháng mạnh mẽ. Sức mạnh đó bắt nguồn từ chính ý thức nhân phẩm và tình yêu thương gia đình.

Câu 5:

Nhận xét của nhà nghiên cứu phê bình văn học Vũ Ngọc Phan: “Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với tên cai lệ là một đoạn tuyệt khéo”. Bởi vì:

Thể hiện rõ nét, sinh động tính cách của các nhân vật

Tạo tình huống truyện khéo léo. Đặc biệt, ngòi bút miêu tả ngoại hình, hành động, ngôn ngữ linh hoạt, sống động.

Ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ đối thoại bộc lộ được sâu sắc tính cách nhân vật, phản ứng những nét diễn biến tâm lý phức tạp

Câu 6:

Nhà văn Nguyễn Tuân cho rằng, với tác phẩm Tắt đèn, Ngô Tất Tố đã “xui người nông dân nổi loạn”  Theo em, nhận định này là đúng, bởi vì sống trong một xã hội tàn bạo, vô lí, tàn nhẫn đến cực độ mà sức mạnh đấu tranh của người nông dân đang tiềm tàng thì tại sao họ không thể “nổi loạn” để đòi lại công bằng?

Có thể nói, Ngô Tất Tố đã nhận ra rằng, người nông dân trong xã hội phong kiến đó, chỉ bằng bạo lực, đấu tranh mới giải quyết được sự đàn áp, gông cùm của chế độ nửa phong kiến thực dân.

4.8

/

5

(

119

bình chọn

)

Soạn bài Tức nước vỡ bờ – Ngô Tất Tố

Bố cục

Văn bản chia thành 2 đoạn:

-Phần 1 (từ đầu… ăn có ngon miệng hay không): Cảnh chị Dậu chăm sóc chồng.

-Phần 2 ( còn lại): Cảnh chị Dậu phản kháng.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 32 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):

Tình thế của chị Dậu khi bọn tay sai xông vào:

+ Gia cảnh nhà chị Dậu cùng đường: bán con, bán chó, bánh gánh khoai, chạy vạy tiền nộp sưu cho chồng và người em chồng đã chết.

+ Người chồng đau ốm tưởng chết, lại bị đánh đến ngất đi do thiếu sưu thuế.

+ Bọn tay sai sấn sổ xông vào đòi đánh trói anh Dậu.

Câu 2 ( trang 32sgk Ngữ Văn 8 tập 1):

– Cai lệ: là cai cầm đầu đám lính lệ ở huyện đường, tay sai chuyên đánh người là “nghề” của hắn

– Cảnh cai lệ vào nhà chị Dậu:

+ Gõ đầu roi xuống đất, quát bằng giọng khàn khàn.

+ Tay sai chuyên nghiệp, đánh trói người là “nghề” của hắn.

+ Xưng hô xấc xược, đểu cáng “ông- thằng”

– Bản chất hung bạo, dữ tợn: trợn ngược mắt quát, giọng hầm hè, đùng đùng giật phắt thừng, bịch luôn vào ngực chị Dậu, tát vào mặt chị đánh cái bốp.

– Ngôn ngữ của hắn thú tính, hắn chỉ biết thét, quát, hầm hè

– Tàn ác, nhẫn tâm, bỏ ngoài tai lời van xin khẩn thiết của chị Dậu

Câu 3 ( trang 33 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):

– Chị Dậu nhẫn nhịn, chịu đựng:

+ Ban đầu “van xin tha thiết”, lễ phép xưng “cháu” gọi “ông”

+ Chỉ đến khi cai lệ “bịch luôn vào ngực chị… mấy bịch rồi sấn đến trói anh Dậu” không chịu được nữa, chị mới liều mạng cự lại.

+ Đẩy tên cai lệ ngã chỏng quèo, túm tóc lẳng tên người nhà lí trưởng ngã nhào ra thềm.

Câu 4 ( trang 33 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):

Nhan đề tức nước vỡ bờ phản ánh quy luật: có áp bức sẽ có đấu tranh.

– Xét toàn bộ nội dung tác phẩm thì Tức nước vỡ bờ là tên gọi hợp lý phù hợp với diễn biến truyện.

– Tên nhan đề có ý nghĩa khi con người bị áp bức, bóc lột sẽ phản kháng mạnh mẽ. Sức mạnh đó bắt nguồn từ ý thức nhân phẩm, tình yêu thương gia đình.

Câu 5 (trang 33 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):

– Tác giả tạo dựng tình huống truyện gay cấn: sau khi van xin khẩn thiết, nói lí lẽ nhưng cai lệ vẫn sấn sổ tới đánh trói, chị Dậu phản kháng.

– Nghệ thuật khắc họa tính cách nhân vật:

+ Chị Dậu: nhẫn nhục, chịu đựng nhưng vẫn có sức sống tiềm tàng, mạnh mẽ.

+ Cai lệ; hung tàn, thú tính, ngang ngược, hung hãn

– Miêu tả ngoại hình bằng nghệ thuật đối lập:

+ Chị Dậu: lực điền, khỏe khoắn, quyết liệt

+ Bọn tay sai: sức lẻo khẻo như tên nghiện, ngã chỏng quèo…

– Ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ đối thoại được bộc lộ sâu sắc tính cách nhân vật, phản ánh những nét diễn biến tâm lí phức tạp.

– Đoạn miêu tả cảnh phản kháng giữa chị Dậu với bọn tay sai qua ngòi bút linh hoạt, pha chút hóm hỉnh, độc đáo.

Câu 6 (trang 31 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):

– Phản ánh đúng quy luật: có sự áp bức, bóc lột tất yếu sẽ có đấu tranh.

– Ngô Tất Tố nhìn thấy sức mạnh đấu tranh tiềm tàng của người nông dân.

– Hành động phản kháng là tự phát, khơi màn cho những sự trỗi dậy đấu tranh sau đó.

– Chỉ bằng bạo lực, đấu tranh mới giải quyết được sự đàn áp, gông cùm của chế độ nửa phong kiến thực dân.

Bài giảng: Tức nước vỡ bờ – Cô Phạm Lan Anh (Giáo viên VietJack)

Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng….miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.

Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k7: chúng tôi

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

2. Kĩ năng 3. Thái độ 1. Giáo viên 2. Học sinh 2. Kiểm tra 3. Bài mới

GV: Giới thiệu bài mới:

Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt

HĐ1.HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

– GV hướng dẫn đọc; giọng chị Dậu lúc van lơn, tha thiết, khi gay gắt, quyết liệt; giọng cai lệ: hống hách, độc ác; anh Dậu: yếu ớt.

– GV đọc mẫu.

– HS đọc phân vai (4 em).

Gọi hs nhận xét.

H:Đọc chú thích sao (SGK) cho biết vài nét về tác giả, tác phẩm?

2. Chú thích:

a. Tác giả:

– Ngô Tất Tố(1893-1954)

– Quê:Lộc Hà, Từ Sơn, Bắc Ninh.

– Là nhà văn hiện thức xuất sắc chuyên viết về người nông dân trước cách mạng.

– Được truy tặng giải thưởng về VHNT năm 1996

H: Kể tên một số tác phẩm chính của NTT?

– Tiểu thuyết “Tắt đèn”- 1939; “lều chõng”- 1940; Các phóng sự: “Tập án cái đình”- 1939; “việc làmg”- 1940.

Em hiểu gì về tiểu thuyết “Tắt đèn”?

H:Em biết gì về tiểu thuyết “Tắt đèn”? Đoạn trích thuộc chương mấy của tác phẩm? Nói về vấn đề gì?

– Kể về việc bọn cai lệ đến nhà chị Dậu, đánh trói anh Dậu. Chị Dậu tìm mọi cách cứu chồng không được, chị liêù mình cự lại chúng.

Giải thích từ”cai lệ”? “lực điền”?

– Tiểu thuyết “Tắt đèn” là tác phẩm tiêu biểu nhất của NTT, ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của người nông dân trong xã hội phong kiến, phê phán sự dã man, tàn ác của xhpk đương thời.

– Đoạn trích: “Tức nước vỡ bờ” thuộc chương 18 của tác phẩm.

c. Từ khó (SGKT32).

H: Có thể chia văn bản làm mấy phần ? ND từng phần?

– HD tìm hiểu văn bản.

– HS đọc” anh Dậu uốn vai ngáp dài T29.

2. Bố cục: 2 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “có ngon miệng hay không” ⇒ chi Dậu ân cần csóc người chồng ốm yếu

+ Phần 2: phần còn lại ⇒ chị Dậu can đảm đương đầu với ng nhà cai lệ.

H: Tìm những chi tiết miêu tả thái độ, hành động,ngôn ngữ của cai lệ khi đến nhà chị Dậu?

3. Phân tích:

a. Nhân vật cai lệ:

– Hành động:

+ Sầm sập tiến vào với roi song, tay thước, dây thừng;

+ trợn ngược hai mắt quát…

+ Giật phắt dây, chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.

+ Bịch vào ngực chị Dậu, trói anh Dậu.

+ Tát vào mặt chị Dậu, sấn đến chỗ anh Dậu.

– Ngôn ngữ:

+ Thét”thằng kia, ông tưởng mày…

+ Giọng hầm hè, nham nhảm, giục trói.

H: Em nhận xét gì về hành động,ngôn ngữ,của cai lệ qua các chi tiết vừa tìm?

– Ngôn ngữ của loài thú dữ, chỉ biết quát, thét, hét.

– Hành động hung bạo, tàn ác, dã thú.

– Chửi bới thô tục, nói năng đểu cáng.

⇒ Hành động,ngôn ngữ của loài thú dữ, chỉ biết quát, thét, hét,hành động hung bạo, tàn ác, dã thú;chửi bới thô tục, nói năng vô văn hoá.

H: Em nhận xét gì về nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác giả NTT?

* Đó chính là NT khắc hoạ tính cách nhân vật điển hình của tác giả NTT.

– NT: Nhân vật cai lệ được khắc hoạ hết sức nổi bật, sống động chân thực, có giá trị điển hình rõ nét ⇒ Nghệ thuật xây dựng nhân vật phản diện.

H: Qua các chi tiết trên em hãy nêu suy nghĩ của mình về con ng cai lệ.

* Cai lệ là một kẻ thô tục, hung hãn, tàn bạo, lòng lang dạ sói,táng tận lương tâm, là hiện thân sinh động của bọn tay sai dưới chế độ xã hội thực dân pk đương thời.

– GV chuyển ý:

H: Khi bọn tay sai đến nhà, chị Dậu đang trong tình thế như thế nào?

b. Nhân vật chị Dậu:

* Tình thế của chị Dậu khi bọn tay sai đến nhà.

– Vụ thuế đang ở thời điểm gay gắt, chị đã bán con, bán cho, bán khoai đủ nộp cho chồng, nhưng lại phải nộp sưu cho người em chồng đã chết; chồng ốm do bị đánh đập → tình thế nguy ngập

H: Khi bọn tay sai vào nhà chị đã đối phó ntn để bảo vệ chồng?

H: Khi bọn tay sai không thèm để ý đến những lời van xin thống thiết của chị, chị đã hành động ntn?

* Diễn biến tâm lí và hành động của chị Dậu:

– Hành động, ngôn ngữ:

+ Lúc đầu thiết tha van xin lễ phép:

“cháu van ông nhà cháu vừa mới tỉnh đc một lúc xin ông tha cho”.

+Sau đó: Không thể chịu đc, liều mạng cự lại bằng lí lẽ : “Chồng tôi đau ốm các ông không đc phép hành hạ”

+ Cuối cùng chị Dậu cự lại bằng hành động quyết đấu lực với chúng ” Mày trói chồng bà đi bà cho mày xem” → thách thức.

Vùng dậy chống trả quyết liệt: ” túm cổ, ấn dúi, nắm gậy, vật nhau, túm tóc, lẳng cho một cái…”.

H:Tác giả dùng từ loại nào để miêu tả sự phản kháng của chị Dậu với bọn Cai Lệ?

– Nghệ thuật: Động từ m/t hành động túm, ấn, dúi, nắm vật, lẳng → Sức mạnh phản kháng mãnh liệt của chị Dậu.

H: cách dùng lời lẽ xưng hô của chi Dậu có sự thay đổi ntn trong đoạn trích?

– Lời lẽ xưng hô của chị Dậu thay đổi theo thái độ và hành động: lúc đầu gọi ông xưng cháu, sau nữa là gọi ông xưng tôi, cuối cùng là gọi mày xưng bà → thay đổi thái độ và ngôi xưng hô.

H: Cùng với sự thay đổi lời lẽ xưng hô, trạng thái tâm lí của chị Dậu có sự thay đổi theo ntn?

* Diễn biến tâm lí : Lúc đầu chị run run van xin thể hiện sự khiêm nhường nhưng hoàn toàn không yếu đuối, mà trái lại chị vẫn có một sức sống mạnh mẽ, một tinh thần phản kháng tiềm tàng, bị đẩy tới đường cùng chị đã vùng dậy chống trả quyết liệt.( lời lẽ xưng hô cũng thay đổi theo).

H:Theo em vì sao chị Dậu có sức mạnh đó ?

Báo cáo.

– GV kết luận: Đó là sức mạnh của lòng căm thù, tình yêu thương.

⇒ Cùng với sự thay đổi đó là niềm căm giận tăng lên ngùn ngụt, một sức sống tiềm tàng,mãnh liệt đc bộc lộ và sức phản kháng đến phi thường.Đó chính là sức mạnh xuất phát từ lòng yêu thương.

H: Em nhận xét như thế nào về cách miêu tả hành động , thái độ tâm lí nhân vật chị dâu của tác giả?

– T/giả miêu tả chân thực, hợp lí diễn biến tâm lí nhân vật chị Dậu phù hợp với diễn biến sự việc.

H:Nêu suy nghĩ của em về nv chị Dậu?

⇒ Chị Dậu là ngưòi phụ nữ mộc mạc, hiền dịu, đầy vị tha, yêu thương chồng con,sống khiêm nhường, biết nhẫn nhục chịu đựng nhưng không yếu đuối mà có một sức sống tiềm tàng, tinh thần phản kháng mãnh liệt .

H:Thái độ và tình cảm của nhà văn được thể hiện như thế nào qua việc kể tả về các nhân vật chị Dậu, Cai lệ?

– T/g thể hiện sự thấu hiểu và cảm thông sâu sắc với tình cảnh cơ cực, bế tắc của ng nông dân bị đàn áp, cổ vũ cho tinh thần phản kháng của họ. Lên án bọn tay sai phong kiến.

H: Em nhận xét gì về nghệ thuật của tác giả?

c. Nghệ thuật kể chuyện:

-Tạo tình huống truyện có tính kịch;kể chuyện,miêu tả nhân vật chân thực, sinh động

(ngoại hình, ngôn ngữ, hành động, tâm lí…)

H: Em hiểu thế nào về nhan đề “Tức nước vỡ bờ”?

H:Em nx ntn về nt đoạn văn m/t chị Dậu đánh nhau với cai lệ ?

d. Nhan đề:

– Nhan đề là một câu tục ngữ đã bắt gặp chân lí của nhà văn hiện thực NTT,toát lên lô gic hiện thực có áp bức, có đấu tranh; toát lên chân lí: con đường sống của những người bị áp bức chỉ có thể là con đường đấu tranh.

→ Đó là thái độ cổ vũ người nông dân nổi dậy.

– Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật rõ nét.

– Ngòi bút miêu tả linh hoạt, sống động.

– Ngôn ngữ kể chuyện,miêu tả của tác giả và ngôn ngữ đối thoại của nv đặc sắc.

HĐ3.HDHS tổng kết:

H: Em cảm nhận đc gì về nội dung và nghệ thuật đoạn trích”Tức nước vỡ bờ”

– Gọi HS đọc ghi nhớ sgk

III. Tổng kết:

1. Nội dung:

– Tác giả NTT đã vạch trần bộ mặt tàn ác,bất nhân của thực dân phong kiến đương thời ; xã hội ấy đã đẩy người nông dân vào tình cảnh vô cùng cực khổ, khiến họ phải liều mạng chống lại. Đoạn trích còn cho thấy vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ nông dân, vừa giàu tình thương yêu vừa có sức sống tiềm tàng mạnh mẽ.

2. Nghệ thuật:

– Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật rõ nét.

– Ngòi bút miêu tả linh hoạt, sống động.

– Ngôn ngữ kể chuyện,miêu tả của tác giả và ngôn ngữ đối thoại của nv đặc sắc.

HĐ4.HDHS luyện tập:

– GV cho 4 HS nhập vai 4 nhân vật: chị Dậu, cai lệ, người nhà lí trưởng,

* Ghi nhớ: SGKT 33.

IV. Luyện tập:

– Đọc thể hiện giọng từng nhân vật.

4. Củng cố, luyện tập

Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn

Câu 1 Trả lời câu 1 (trang 32 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Khi bọn tay sai xông vào nhà chị Dậu, tình thế của chị như thế nào?

Lời giải chi tiết:

– Gia cảnh nhà chị Dậu cùng đường: bán con, bán chó, bánh gánh khoai, chạy vạy tiền nộp sưu cho chồng và người em chồng đã chết.

– Người chồng đau ốm tưởng chết, lại bị đánh đến ngất đi do thiếu sưu thuế.

– Bọn tay sai sấn sổ xông vào đòi đánh trói anh Dậu.

⟹ Tình thế nguy khốn, cùng đường.

Câu 2 Trả lời câu 2 (trang 32 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Phân tích nhân vật cai lệ. Em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật này và sự miêu tả của tác giả?

Lời giải chi tiết:

– Cai lệ: là cai cầm đầu đám lính lệ ở huyện đường, tay sai chuyên đánh người là “nghề” của hắn.

– Cảnh cai lệ vào nhà chị Dậu:

+ Gõ đầu roi xuống đất, quát bằng giọng khàn khàn.

+ Xưng hô xấc xược “ông- thằng”

– Bản chất hung bạo, dữ tợn: trợn ngược mắt quát, giọng hầm hè, đùng đùng giật phắt thừng, bịch luôn vào ngực chị Dậu, tát vào mặt chị đánh cái bốp.

– Ngôn ngữ của hắn thú tính, hắn chỉ biết thét, quát, hầm hè

– Tàn ác, nhẫn tâm, bỏ ngoài tai lời van xin khẩn thiết của chị Dậu

⟹ Cai lệ chỉ là tên tay sai vô danh, mạt hạng nhưng lại hống hách, bạo tàn dám làm những chuyện bất nhân, nhân danh “nhà nước”, “phép nước”. Đó cũng là hình ảnh chân thực nhất về tầng lớp thống trị bấy giờ: độc ác, hung hãn, không có tính người.

Câu 3 Trả lời câu 3 (trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Phân tích diễn biến tâm lí của chị Dậu trong đoạn trích. Theo em, sự thay đổi thái độ của chị Dậu có được miêu tả chân thực, hợp lí không? Qua đoạn trích này, em có nhận xét gì về tính cách của chị?

Lời giải chi tiết:

– Ban đầu chị sợ hãi, nên lễ phép xưng cháu với hắn và gọi bằng ông.

– Khi tên cai lệ hung hãn và đáp lại lời cầu khẩn của chị một cách phũ phàng, hắn còn “cứ sấn đến để trói anh Dậu” thì chị “tức quá không thể chịu được” đã “liều mạng cự lại”. Chị dùng lí lẽ phân trần, nói lí lẽ tự nhiên “chồng tôi đau ốm…hành hạ” ⟶ xưng hô “tôi” – “ông” ngang hàng, cứng rắn, cảnh cáo kẻ ác.

– Cuối cùng trước sự hung hãn, đểu cảng đến tột cùng của tên cai lệ, chị vô cùng phẫn nộ, xưng bà – mày với tên tay sai mất nhân tính.

– Sau đó chị quật ngã tên tay sai “ngã chỏng quèo”, phản ứng hết sức dữ dội, quyết liệt

⟹ Sự phản kháng, trỗi dậy của chị Dậu do uất ức, phẫn nộ, căm tức. Hành động của chị tự phát nhưng bản lĩnh, cương quyết, phù hợp với diễn biến tâm lí. Chị Dậu là nhân vật yêu chồng, thương con, tảo tần nhưng mạnh mẽ, bản lĩnh.

Câu 4 Trả lời câu 4 (trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Em hiểu thế nào về nhan đề Tức nước vỡ bờ được đặt cho đoạn trích? Theo em, đặt tên như vậy có thỏa đáng không? Vì sao?

Lời giải chi tiết:

– Nhan đề:

Tức nước vỡ bờ: Nghĩa đen của thành ngữ này là nước lớn, nhiều thì ắt sẽ vỡ bờ. Trong đoạn trích này kinh nghiệm dân gian được thể hiện trong thành ngữ bắt gặp sự khám phá đời sống của cây bút hiện thực Ngô Tất Tố. Đoạn trích chẳng những làm toát lên cái lô-gic hiện thực: tức nước vỡ bờ, có áp bức có đấu tranh, mà còn toát lên cái chân lí: Con đường sống của quần chúng bị áp bức chỉ có thể là con đường đấu tranh để tự giải phóng, không có con đường nào khác.

– Cách đặt như vậy vô cùng thỏa đáng, vì:

+ Xét toàn bộ nội dung tác phẩm thì Tức nước vỡ bờ là tên gọi hợp lý phù hợp với diễn biến truyện.

+ Tên nhan đề có ý nghĩa khi con người bị áp bức, bóc lột sẽ phản kháng mạnh mẽ. Sức mạnh đó bắt nguồn từ ý thức nhân phẩm, tình yêu thương gia đình.

Câu 5 Trả lời câu 5 (trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Hãy chứng minh nhận xét của nhà phê bình, nghiên cứu văn học Vũ Ngọc Phan: “Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với tên cai lệ là một đoạn tuyệt khéo”.

Lời giải chi tiết:

– Tình huống truyện: tình huống căng thẳng, thể hiện tập trung cao độ mối xung đột gay gắt ở nông thôn trước cách mạng. Diễn biến mạch truyện dẫn đến tình huống bùng nổ dữ dội đó được tác giả diễn tả hợp lí, tự nhiên.

– Tình huống giúp bộc lộ tính cách nhân vật rõ nét:

+ Tên cai lệ thô lỗ, đểu giả, hung ác, không chút tình người.

+ Chị Dậu khi mềm mỏng tha thiết, khi đanh đá, dữ dội,… Diễn biến tâm lí bất ngờ, tự nhiên, hợp lí.

– Ngôn ngữ đặc sắc: lời ăn tiếng nói hàng ngày được sử dụng một cách chân thật, tự nhiên, mag tính khẩu ngữ.

– Đoạn miêu tả cảnh phản kháng giữa chị Dậu với bọn tay sai qua ngòi bút linh hoạt, pha chút hóm hỉnh, độc đáo.

⟹ Đoạn “tuyệt khéo” trong văn bản này thể hiện việc tác giả xây dựng các tuyến nhân vật đối lập, đặc biệt làm hiện hữu hình ảnh người phụ nữ nông dân mạnh mẽ, bản lĩnh, dám đương đầu với bè lũ hung tàn đòi quyền sống trong xã hội bất công, áp bức.

Câu 6 Trả lời câu 6 (trang 33 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Nhà văn Nguyễn Tuân cho rằng, với tác phẩm Tắt đèn, Ngô Tất Tố đã “xui người nông dân nổi loạn”. Em hiểu thế nào về nhận xét đó? Qua đoạn trích hãy làm sáng tỏ ý kiến của Nguyễn Tuân.

Lời giải chi tiết:

– Phản ánh đúng quy luật: có sự áp bức, bóc lột tất yếu sẽ có đấu tranh.

– Ngô Tất Tố nhìn thấy sức mạnh đấu tranh tiềm tàng của người nông dân.

– Hành động phản kháng là tự phát, khơi màn cho những sự trỗi dậy đấu tranh sau đó.

– Chỉ bằng bạo lực, đấu tranh mới giải quyết được sự đàn áp, gông cùm của chế độ nửa phong kiến thực dân.

Tìm hiểu chung 1. Tác giả

– Nhà văn Ngô Tất Tố (1893-1954) quê ở làng Lộc Hà (nay thuộc huyện Đông Anh, ngoại thành Hà Nội).

– Trước 1945, Ngô Tất Tố làm nhiều nghề: dạy học, bốc thuốc, làm báo, viết văn. Ông từng cộng tác với nhiều tờ báo: An Nam tạp chí, Đông Pháp thời báo, Thần chung, Phổ thông, Đông Phương, Công dân, Hải Phòng tuần báo, Hà Nội tân văn, Thực nghiệp, Tương lai, Thời vụ, Con ong, Việt nữ, Tiểu thuyết thứ ba,…

– Trong Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Uỷ ban Giải phóng xã (Lộc Hà). Năm 1946: gia nhập Hội Văn hoá Cứu quốc và lên chiến khu Việt Bắc tham gia kháng chiến chống Pháp, Nhà văn từng là Chi hội trưởng Chi hội Văn nghệ Việt Bắc, hoạt động ở Sở Thông tin khu XII, tham gia viết các báo: Cứu quốc khu VII, Thông tin khu VII, Tạp chí Văn nghệ và báo Cứu quốc Trung ương … và viết văn. Ông đã là Uỷ viên Ban chấp hành Hội văn nghệ Việt Nam (trong Đại hội Văn nghệ toàn quốc lần thứ I – 1948).

– Tác phẩm đã xuất bản: Ngô Việt xuân thu (dịch, 1929); Hoàng Hoa Cương (dịch, 1929); Vua Hàm Nghi với việc kinh thành thất thủ (truyện kí lịch sử, 1935); Đề Thám (truyện kí lịch sử, viết chung, 1935); Tắt đèn (tiểu thuyết, báo Việt Nữ, 1939; Mai Lĩnh xuất bản, 1940); Lều chõng (phóng sự tiểu thuyết, 1940; đăng báo Thời vụ, 1941; Mai Lĩnh xuất bản, 1952); Thơ và tình (dịch thơ Trung Quốc, 1940); Đường Thi (sưu tầm, chọn và dịch, 1940); Việc làng (phóng sự, báo Hà Nội tân văn, 1940; Mai Lĩnh xuất bản, 1941); Thi văn bình chú (tuyển chọn, giới thiệu, 1941); Văn học đời Lí (tập I) và Văn học đời Trần (tập II, trong bộ Việt Nam văn học – nghiên cứu, giới thiệu, 1942); Lão Tử (soạn chung, 1942); Mặc Tử (biên soạn, 1942); Hoàng Lê nhất thống chí (dịch, tiểu thuyết lịch sử, 1942; báo Đông Pháp, 1956); Kinh dịch (chú giải, 1953); Suối thép (dịch, tiểu thuyết, 1946); Trước lửa chiến đấu (dịch, truyện vừa, 1946); Trời hửng(dịch, truyện ngắn, 1946); Duyên máu (dịch, truyện ngắn, 1946); Doãn Thanh Xuân (dịch, truyện ngắn, 1946, 1954); Nữ chiến sĩ Bùi Thị Phác (chèo, 1951).

Tác phẩm của Ngô Tất Tố sau này được tập hợp trong tuyển tập: Ngô Tất Tố và tác phẩm, gồm 2 tập, do Nhà Xuất bản Văn học ấn hành, 1971 – 1976.

– Nhà văn đã được nhận hai giải thưởng trong giải thưởng văn nghệ 1949 -1952 của Hội Văn nghệ Việt Nam: Giải ba dịch ( Trời hửng, Trước lửa chiến đấu) và giải khuyến khích (vở chèo Nữ chiến sĩ Bùi Thị Phác); Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996).

2. Về tác phẩm

a) Đoạn Tức nước vỡ bờ trích từ chương XVIII của tác phẩm Tắt đèn – tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà văn Ngô Tất Tố.

b) Trong đoạn trích, tác giả phơi bày bộ mặt tàn ác, bất nhân của chế độ thực dân phong kiến, đồng thời thể hiện sâu sắc nỗi thống khổ cũng như sức mạnh phản kháng tiềm tàng của người nông dân. Có đủ các hạng người được khắc hoạ sinh động trong bức tranh thu nhỏ của nông thôn Việt Nam trước Cách mạng ấy. Giữa cái đám sâu bọ hại dân lúc nhúc ở cái làng quê u ám đang rên xiết trong vụ thuế kinh tởm ấy sáng lên một chị Dậu đảm đang, chịu thương chịu khó hết mực vì chồng vì con, một chị Dậu lam lũ, nhẫn nhục nhưng cũng đầy sức mạnh phản kháng, quyết không để đói khổ làm hoen ố phẩm hạnh. Hình tượng nhân vật này được xem là điển hình cho người phụ nữ nông dân bấy giờ.

c) Đoạn trích Tức nước vỡ bờ có thể coi là cao trào của một vở kịch mà mâu thuẫn, xung đột được thể hiện tập trung trong mối quan hệ giữa nông dân và địa chủ. Những người nông dân bị đẩy đến bước đường cùng đã bật lên hành động phản kháng. Tuy chỉ là hành động tự phát nhưng nó đã báo hiệu ngày tận thế của chế độ thực dân nửa phong kiến đã gần kề.

Bằng thiện cảm và thái độ bênh vực, tác giả đã làm nổi bật hình ảnh người phụ nữ nông dân thật thà chất phác, tha thiết yêu chồng con, sẵn sàng bất chấp hiểm nguy để bảo vệ hạnh phúc gia đình. Đó là biểu hiện của vẻ đẹp tâm hồn, sức sống tiềm tàng mạnh mẽ. Đồng thời, qua vài câu đối thoại và hành động cụ thể, tác giả đã làm bật lên bức chân dung vừa bỉ ổi, đểu cáng, độc ác vừa hèn hạ, nhu nhược của giai cấp phong kiến thống trị đương thời.

d) Đoạn trích cũng thể hiện một trình độ điêu luyện của tác giả: từ sự khéo léo trong khắc hoạ nhân vật cho đến việc lựa chọn sử dụng từ ngữ để lột tả chính xác, sinh động những diễn biến đầy kịch tính. Ông đã dựng lên một cảnh tượng cực kì sống động, một cảnh tượng đẹp, tươi sáng trong cái khung cảnh chung u ám, đen tối của Tắt đèn. Nội dung đoạn trích dự báo một khả năng, một sức mạnh lớn của người nông dân nói chung, phụ nữ nông dân nói riêng mà sau này, sức mạnh ấy được tập hợp thành vũ bão quật đổ thực dân, phong kiến trong Cách mạng tháng Tám 1945.

3. Tóm tắt:

Gia đình chị Dậu đã dứt ruột bán con mà chưa đủ tiền nộp sưu. Anh Dậu đang ốm cũng bị bọn tay sai lôi ra đình, đánh cho dở sống dở chết. Được bà hàng xóm cho bát gạo, chị Dậu vừa nấu xong nồi cháo thì cai lệ và người nhà lí trưởng ập đến. Mặc dầu chị Dậu hết lời van xin, cai lệ vẫn toan hành hạ anh Dậu. Chị Dậu xông vào đỡ tay, bị cai lệ đánh, và chị đã túm cổ đẩy tên này ngã chổng quèo. Người nhà lí trưởng sấn sổ giơ gậy định đánh thì bị chị Dậu túm tóc lẳng cho một cái ngã nhào ra thềm.

Bố cục

Bố cục: 2 phần

– Phần 1 (từ đầu… ” ăn có ngon miệng hay không”): Cảnh chị Dậu chăm sóc chồng.

– Phần 2 (còn lại): Cảnh chị Dậu phản kháng.

ND chính

Vạch trần bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội thực dân phong kiến đương thời; xã hội ấy đã đẩy người nông dân vào tình cảnh khổ cực, khiến họ phải liều mạng chống lại. Đoạn trích còn cho thấy vẻ đẹp tâm hồn của người nông dân, vừa giàu tình yêu thương vừa có sức sống tiềm tàng mạnh mẽ.

chúng tôi