Cập nhật nội dung chi tiết về Soạn Bài: Chiến Thắng Mtao Mxây – Ngữ Văn 10 Tập 1 mới nhất trên website Techcombanktower.com. Hy vọng thông tin trong bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu ngoài mong đợi của bạn, chúng tôi sẽ làm việc thường xuyên để cập nhật nội dung mới nhằm giúp bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất.
I. Tìm hiểu chung
1. Xuất xứ
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây thuộc phần giữa của tác phẩm sử thi Đăm Săn kể chuyện Đăm Săn đánh Mtao Mxây cứu vợ về.
2. Thể loại
Sử thi là những tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần, có nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hay nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại.
Sử thi dân gian có 2 loại:
Sử thi thần thoại: là loại sử thi kể về sự hình thành thế giới, sự ra đời của muôn loài, sự hình thành các dân tộc, các vùng cư trú thời cổ đại của họ hoặc cũng có khi kể về sự xuất hiện nền văn minh buổi đầu. Ở nước ta có một số bộ sử thi tiêu biểu cho tiểu loại này như: Đẻ đất đẻ nước (Mường), Ẳm ệt luông (Thái), Cây nêu thần (Mơ-nông),…
Sử thi anh hùng: là loại sử thi với những câu chuyện kể về cuộc đời và những chiến công hiển hách của người anh hùng – người đại diện cao nhất cho sự giàu có, quyền lực, sức mạnh và ước mơ của cộng đồng người thời cổ đại. Các tác phẩm tiêu biểu của thể loại này là: Đăm Săn, Đăm Di, Xing Nhã, Khinh Dú (Ê- đê), Đam Noi (Ba- na),… Trong số những tác phẩm này thì tác phẩm được biết đến rộng rãi và nổi tiếng hơn cả là sử thi Đăm Săn.
3. Tóm tắt
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây kể về chuyện Đăm Săn đánh Mtao Mxây để cứu vợ về: Sau khi về làm chồng hai chị em tù trưởng Hơ Nhị và Hơ Bhị, Đăm Săn đã trở thành một tù trưởng giàu có và uy danh lẫy lừng. Các tù trưởng Kên Kên (Mtao Grứ) và tù trưởng Sắt (Mtao-Mxây) đã lừa lúc Đăm Săn cùng dân làng lên rẫy, ra sông lao động sản xuất đã kéo người tới cướp phá buôn làng của chàng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Cả hai lần ấy Đăm Săn đều tổ chức đánh trả và chiến thắng, vừa cứu được vợ lại vừa sáp nhập được đất đai, của cải của kẻ địch khiến cho oai danh của chàng ngày càng trở nên lừng lẫy, bộ tộc càng giàu có và đông đúc hơn.
II. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1:
Tóm tắt diễn biến trận đánh để so sánh tài năng và phẩm chất của hai tù trưởng:
a) Đăm Săn đến nhà của Mtao Mxây khiêu chiến nhưng Mtao Mxây còn bỡn cợt chàng và chưa chịu giao chiến ngay.
b) Bắt đầu bước vào cuộc chiến:
Hiệp đấu thứ nhất: Hai bên lần lượt múa khiên:
Mtao Mxây múa trước, tỏ ra kém cỏi, yếu ớt
Đăm Săn múa khiến tỏ ra mạnh mẽ và tài giỏi hơn
Hiệp đấu thứ hai: Đăm Săn múa khiên: sức mạnh như gió bão, cây giáo đâm liên tiếp vào Mtao Mxây nhưng không thủng.
Câu 2:
Rõ ràng, cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây mang tính chất thống nhất cộng đồng, chứ không phải là cuộc chiến tranh xâm lược với mục đích tàn sát, cướp bóc và chiếm giữ. Do vậy, chúng ta có thể thấy thái độ và tình cảm của cộng đồng Ê-đê đối với mục đích của cuộc chiến nói chung và đối với người anh hùng sử thi nói riêng cũng hoàn toàn khác nhau:
Đối với Đăm Săn: Dân làng tưng bừng náo nhiệt chào đón vị anh hùng của mình mới chiến thắng trở về. Họ đi lại sửa soạn vui mừng tấp nập không chỉ để mừng buôn sóc được mở mang, được hùng mạnh và giàu có mà còn để tiếp đón những người nô lệ mới bằng sự chân thành và hoà hợp (“… Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực… sao mà vui thế!”).
Câu 3:
* Phần cuối của đoạn trích chú ý nhiều đến việc miêu tả cảnh ăn mừng chiến thắng.
* Lựa chọn cách thể hiện nghệ thuật này, tác giả dân gian đã nhận ra được tính tất yếu của cuộc chiến tranh thị tộc. Đó không phải là một cuộc chiến tranh kìm hãm sự phát triển của xã hội Ê-đê, mà trái lại, nó giúp cho những tập thể riêng lẻ có thể hợp thành những tập thể lớn hơn, mạnh hơn và trở thành một dân tộc trưởng thành thực sự.
Bên cạnh đó, cách lựa chọn thể hiện nghệ thuật đó cũng là cách để dân gian ca ngợi tầm vóc và sứ mệnh lịch sử của người anh hùng. Chỉ có những con người ưu tú của thời đại như vậy mới đủ sức đứng lên thống nhất các thị tộc nhỏ lẻ lại với nhau, gom những thị tộc ấy lại thành một cộng đồng lớn mạnh và giàu có.
Câu 4:
Phân tích giá trị miêu tả và biểu cảm của các câu văn có dùng lối so sánh, phóng đại khi miêu tả nhân vật và khung cảnh diễn ra sự việc:
Các phép so sánh:
So sánh tương đồng: như gió lốc gào, như những vệt sao băng
So sánh tăng cấp qua những hình ảnh so sánh liên tiếp: tài múa khiên của Đăm Săn, tả số lượng người ngày càng đông đảo,…
So sánh tương phản: tài múa khiên của Đăm Săn và Mtao-Mxây
Lối so sánh và miêu tả đòn bẩy để miêu tả tài múa khiên và đề cao nhân vật anh hùng
Ngoài ra, các hình ảnh thiên nhiên, vũ trụ cũng được đem ra làm chuẩn cho các so sánh với những hình ảnh, sự vật xung quanh cuộc chiến. Dùng hình ảnh của vũ trụ để làm nổi bật lên tầm vóc to lớn của nhân vật anh hùng – một người anh hùng với vẻ đẹp cường tráng bên ngoài và ý chí lớn lao bên trong. Đây cũng chính là nghệ thuật nổi bật của sử thi dân gian khi miêu tả hình tượng người anh hùng.
5
/
5
(
1
bình chọn
)
Soạn Bài Chiến Thắng Mtao Mxây Ngữ Văn Lớp 10
Soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây ngữ văn lớp 10 1) Sử thi là gì ? -Sử thi là một thể loại văn học lớn có giá trị sử thi hào hùng của một dân tộc, sử thi chủ yếu viết về đề tài lịch sử có giá trị sâu sắc hay những câu chuyện sử thi, sử thi thường mang những yếu tố dân tộc sâu sắc, trong mỗi sử thi đều nhấn mạnh yếu tố dân tộc hay những đặc săc của một nền dân tộc, ca ngợi anh hùng ca…. Có hai loại sử thi: + Sử thi thần thoại và sử thi hy lạp 2) Tóm tắt tác phẩm …
1) Sử thi là gì ?
-Sử thi là một thể loại văn học lớn có giá trị sử thi hào hùng của một dân tộc, sử thi chủ yếu viết về đề tài lịch sử có giá trị sâu sắc hay những câu chuyện sử thi, sử thi thường mang những yếu tố dân tộc sâu sắc, trong mỗi sử thi đều nhấn mạnh yếu tố dân tộc hay những đặc săc của một nền dân tộc, ca ngợi anh hùng ca…. Có hai loại sử thi: + Sử thi thần thoại và sử thi hy lạp
2) Tóm tắt tác phẩm
Đăm săn về làm chồng của Hơ Nhi và Hơ Nhị, từ đó anh trở thành một tù trưởng giàu có và có tiếng, khi các tù trưởng khác tới cướp vợ thì anh ta đã chiến đấu anh dũng để cứu vợ mình, trải qua những trận đấu kiếm khác nhau anh ta đã dành được chiến thắng, và chiến thắng đó đã làm anh dạng rỡ trước dân làng và cả một dòng họ, nhưng việc chặt cây than đã khiến cho hai vợ của anh ta chết, anh ta đã tìm cách lên nhờ trời cứ vợ mình nhưng không được, và anh ta lại có ý định hỏi thần mặt trời làm vợ và bị từ chối trên đường trở về anh ta đã chết và đầu thai thành con ruổi vào chị gái và sinh ra Đăm săn luyến tiếp.
3) Vị trí
– Đoạn trích này nói về cuộc chiến tranh giữa Đăm săn và MtaoMxay, đây là sự khiêu chiến giữa các tù trưởng.
II) Tác phẩm . 1. Cuộc chiến giữa MTao Mxây và Đăm Săn
– Vì muốn cứu vợ của mình Đăm Săn đã chiến đấu với MTao Mxây, ban đầu Mtao Mxây tỏ ra kiêu ngạo nhưng cuối cùng cũng phải khiêm nhường trước Đăm Săn, những cuộc chiến đấu diễn ra rất sôi nổi.
+ Hiệp 1: do MTao MXây múa kiếm trước, những động tác được so sánh như những quả mướp khô nhưng tính cách kiêu ngạo của hắn thì không hề giảm, nhìn vào những hành động đó của MTao Mxây, Đăm săn vẫn không hề bị ảnh hưởng mà vẫn giữ thái độ bình tĩnh, và chiến đấu trước sự kiêu ngạo của hắn, thái đọ bình tĩnh và lý trí đã giúp cho Đăm Săn chiến thắng là đăm vào MTao Mxây nhưng lại không thủng.
+ Hiệp 2: Đăm Săn đã nén cái chày tròn vào trúng tai của MTao Mxây, lúc này MTao Mxây da diết van xin được sống, nhưng do tội ác của hắn quá lớn mà Đăm Săn đã chặt đầu hắn đem bêu ra ngoài đường.
2. Những câu nói và hành động của đông đảo nô lệ đối với cuộc chiến của hai tù trưởng để nói ra thái độ tình cảm của cộng đồng Êđê đối với mục đích của cuộc chiến nói chung, nói với người anh hùng sử thi nói riêng.
– Những tôi tớ của Đăm Săn: những người anh hùng, chiến thắng của Đăm Săn làm tăng thêm sức mạnh của cả một cộng đồng to lớn, ca ngợi anh hùng sử thi của dân tộc, mọi người thì phấn khích khi sự chiến thắng của Đăm Săn trở về, qua đây cũng muốn nói lên một điều rằng chính nghĩa luôn thắng phi nghĩa.
– Ý nghĩa thời đại: được thể hiện rất sâu sắc qua đó nó nêu lên tầm vóc lịch sử to lớn của một dân tộc hùng mạnh.
4. Hành động và câu nói của các tù trưởng qua cuộc giao chiến:
Lời nói:
– MTao MXây : Khoan diếng, khoang, để ta xuống. ngươi không được đâm ta khi ta xuống.
– Đăm Săn : sao ta lại phải đâm ngươi khi ngươi đang xuống nhỉ.
Qua đây nói về: tính cách và con người của hai tù trưởng Mtao Mxay là một con người hèn nhát, lo sợ nhưng lại rất huênh hoang, đối với nhân vật đó là anh hùng sử thi Đăm Săn người hùng trong lòng dân tộc là một người có khí phách hiên ngang, anh hùng cương trực. Hành động:
– MTao MXây: khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cầu vòng, trông hắn dữ tợn như một vị thần dáng tần ngần do dự, mỗi bước mỗi đắn đo:
-Đây là những hành động dữ tợn tỏ ra huênh hoang những thực chất tài năng kém cỏi vô dụng. Đăm Săn: Chàng múa trên cao gió như bão, chàng múa dưới thấp gió như lốc: dáng vóc của Đăm Săn thể hiện lên vẻ oai phong lẫm liệt của người anh hùng sử thi.
Qua những lời nói và hành động trên tác giả đã phác họa sâu sắc tính cách của các nhân vật và cũng là phản ánh đậm nét những tính cách và con người của hai tù trường thông qua cuộc chiến này cũng làm tôn vinh lên vẻ đẹp của người anh hùng Đăm săn.
2. Trong đoạn trích cuối của truyện đó là niềm vui mừng khi đăm săn trở về niềm vui ăn mùng của cả miền dân tộc Ê đê, những tục lệ của dân tộc đã được thể hiện nhằm nói về nền văn hóa của dân tộc Ê đê, ở đây tác giả đã sử dụng rất nhiều những biện pháp so sánh, biện pháp trùng điệp phóng đại … để làm tăng lên vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc Đăm Săn, khắc họa tầm vóc lớn lao đẹp đẽ của người anh hùng sử thi.
Soạn Bài Chiến Thắng Mtao Mxây
1. Tóm tắt nội dung bài Chiến thắng Mtao Mxây
Đoạn trích khẳng định sức mạnh và ca ngợi vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn – Một người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc, xứng đáng là người anh hùng mang tầm vóc sử thi của dân tộc Ê – đê.
1.2. Nghệ thuật
Tổ chức ngôn ngữ phù hợp với thể loại sử thi: ngôn ngữ của người kể biến hóa linh hoạt, hướng tới nhiều đối tượng; ngôn ngữ đối thoại được khai thác ở nhiều góc độ.
Sử dụng có hiệu quả lối miêu tả song hành, đòn bẫy, thủ pháp sánh sánh, phóng đại, đối lập, ….
2. Soạn bài Chiến thắng Mtao – Mxây chương trình chuẩn
Câu 1: Tóm tắt diễn biến trận đánh để so sánh tài năng và phẩm chất của hai tù trưởng.
Đam Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến nhưng Mtao Mxây còn bỡn cợt chàng mà chưa chịu giao chiến ngay.
Bước vào cuộc chiến:
Hiệp đấu thứ nhất
Hai bên lần lượt múa khiên.
Mtao Mxây múa trước: tỏ ra yếu ớt và kém cỏi
Đam Săn múa khiên: tỏ ra mạnh mẽ, tài giỏi hơn
Kết quả hiệp đấu: Mtao Mxây chạy khắp nơi để tránh đường khiên Đăm Săn múa.
Hiệp đấu thứ hai
Đăm Săn múa khiên: sức mạnh như gió bão. Cây giáo đâm liên tiếp Mtao Mxây nhưng không thủng.
Kết quả
Đam Săn nhờ sự giúp đỡ của Ông Trời đã cắt được đầu của Mtao Mxây.
Dân làng Mtao Mxây nhất loạt theo Đăm Săn về ngôi làng mới
Câu 2: Phân tích những câu nói và hành động của đông đảo nô lệ đối với việc thắng thua của hai tù trưởng để chỉ ra thái độ và tình cảm của cộng đồng Êđê đối với mục đích của cuộc chiến nói chung, đối với người anh hùng sử thi nói riêng.
Tôi tớ của Đăm Săn: “Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực. Các cô gái đi lại vú đụng vú. Cảnh làng một tù trưởng nhà giàu trông sao mà vui thế”.
Tôi tớ vô cùng phấn khích, hỏi Đăm Săn đánh chiêng nào để mừng chiến thắng. Điều đó cho thấy họ rất vui mừng, hoan hỉ khi người tù trưởng của mình chiến thắng kẻ thù, làm cho bộ tộc thêm hùng mạnh, giàu có.
Tôi tớ của Mtao Mxây: khi chủ họ bị Đăm Săn đâm chết thì họ nhất tề, tự nguyện đi theo Đăm Săn. Cả ba lần Đăm Săn hỏi ý kiến (con số 3 là con số tượng trưng, có nghĩa là rất nhiều) thì cả ba lần họ đều khẳng định sẽ đi theo Đăm Săn. Đoàn người đi theo Đăm Săn “đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối”. Mọi người đều vui mừng trong ngày lễ ăn mừng chiến thắng của Đăm Săn.
Thái độ của những tù trưởng khác: Các tù trưởng ở các phương xa đến để chúc mừng Đăm Săn. Từ khắp mọi miền người ta khiêng rượu, khiêng lợn đến để chia vui. Nhà Đăm Săn đông nghịt khách.
→ Miêu tả sự đồng tình của tất cả mọi người, từ tôi tớ đến các tù trưởng, tác giả sử thi đã cho thấy chiến thắng của Đăm Săn có ảnh hưởng đến sự phát triển của cộng đồng. Đó là cuộc chiến vì sự lớn mạnh của bộ tộc và được cộng đồng hoan nghênh.
Câu 3: Thái độ, cách nhìn nhận của tác giả sử thi về ý nghĩa thời đại của cuộc chiến tranh bộ tộc và về tầm vóc lịch sử của người anh hùng trong sự phát triển của cộng đồng.
Cuộc chiến mà người anh hùng sử thi Đăm Săn thực hiện không phải là cuộc chiến tranh phi nghĩa mà nó là cuộc chiến vì sự thống nhất và lớn mạnh của cộng đồng tộc người. Do vậy, tầm vóc của người anh hùng Đăm Săn trở thành trung tâm miêu tả, ca ngợi của toàn bộ thiên sử thi.
Câu 4: Phân tích giá trị miêu tả và biểu cảm các câu văn có dùng lối so sánh, phóng đại khi miêu tả nhân vật, khung cảnh của sự việc
Ví dụ đoạn văn: ” Đoàn người đông như bầy cà tong… đi cõng nước“.
Nghệ thuật so sánh, cường điệu hồn nhiên. Các đối tượng so sánh thật cụ thể nhưng thật gợi cảm. Đoàn nô lệ đi theo Đăm Săn thật đông thể hiện niềm vui chiến thắng.
Họ như bầy cà tong (như hươu sao), đặc như bầy… nhưng không phải lao vào chỗ chết, có sức mạnh như mối như kiến (sức mạnh đoàn kết).
Của cải mang về như ong di chuyển nước, như voi đi chuyển lúa – không chỉ về số lượng mà là những thứ của cải quí.
Có niềm hạnh phúc mãnh liệt như bầy trai gái… cõng nước.
3. Soạn bài Chiến thắng Mtao -Mxây chương trình nâng cao
Câu 1: Đoạn trích gồm nhiều tình tiết kế tiếp nhau. Nội dung của mỗi tình tiết là các sự kiện và hành động của nhân vật. Hãy tóm tắt mỗi tình tiết bằng một câu vằ sắp xếp theo trật tự trước sau của truyện kể.
Đăm Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến nhưng Mtao Mxây còn bỡn cợt chàng mà chưa chịu giao chiến ngay.
Đăm Săn dọa phá nhà. Trước thái độ kiên quyết của chàng, Mtao Mxây nhận lời thách đấu với điều kiện Đăm Săn không được đâm lén khi hắn bước xuống bậc cầu thang. Đăm Săn đồng ý.
Bước vào cuộc chiến:
Hiệp đấu thứ nhất:
Hai bên lần lượt múa khiên
Mtao Mxây múa trước: tỏ ra yếu ớt và kém cỏi
Đăm Săn múa sau: tỏ ra mạnh mẽ, tài giỏi.
Kết quả hiệp đấu: Mtao Mxây chạy khắp nơi để tránh đường khiên Đăm Săn múa.
Hiệp đấu thứ hai:
Đăm Săn múa khiên: sức mạnh như gió bão, cây giáo đâm liên tiếp Mtao Mxây nhưng không thủng.
Kết quả:
Đăm Săn nhờ sự trợ giúp của Ông Trời đã cắt được đầu của Mtao Mxây.
Dân làng Mtao Mxây nhất loạt đi theo Đăm Săn về ngôi làng
Các nhân vật tham gia vào các sự kiện và thực hiện các hành động trong câu chuyện là Đăm Săn, Mtao Mxây, Hơ Nhị – vợ của Đăm Săn, Ông Trời, dân làng, tôi tớ của Đăm Săn và của Mtao Mxây.
Mỗi nhân vật đều có vai trò nhất định đối với quá trình diễn biến của các sự kiện:
Đăm Săn là nhân vật trung tâm, chi phối toàn bộ diễn biến của cốt truyện.
Mtao Mxây: là nguyên nhân gây ra cuộc xung đột, là đối thủ của nhân vật trung tâm.
Hơ Nhị và Ông Trời: giúp sức và trợ lực cho Đăm Săn…
Câu 3: Nêu những tình tiết và những lời nói của các nhân vật trong đoạn trích chứng tỏ cuộc chiến đấu của Đăm Săn tuy có mục đích riêng (giành lại vợ) nhưng lại có tầm ý nghĩa và quan trọng đối với lợi ích của toàn thể cộng đồng.
Điều này được thể hiện qua lời nói và hành động của các nhân vật :
Về lời nói: Đăm Săn kêu gọi tôi tớ của Mtao Mxây đi theo mình sau khi đánh thắng tù trưởng của họ, nói với dân làng và tôi tớ làm lễ cúng thần linh, ăn mừng chiến thắng.
Về hành động, chi tiết miêu tả các nhân vật: Tôi tớ và dân làng của Mtao Mxây tự nguyện đi theo Đăm Săn, cảnh dân làng ăn mừng chiến thắng,…
Câu 4: Trong đoạn trích này có hai loại ngôn ngữ: ngôn ngữ của người kể chuyện, ngôn ngữ của nhân vật. Hãy nêu ví dụ về hai loại ngôn ngữ ấy. Trong ngôn ngữ của nhân vật có nhiều chỗ sử dụng các loại câu mệnh lệnh, câu kêu gọi. Trong ngôn ngữ của người kể chuyện có dạng ngôn ngữ của đối thoại với người nghe (ví dụ: “Bà con xem…”, “Thế là, bà con xem…”. Những loại câu như vậy đã có tác động tới người nghe sử thi như thế nào?
Trong ngôn ngữ của nhân vật có nhiều chỗ sử dụng các câu mệnh lệnh mang âm hưởng hiệu triệu, vang vọng. Dạng lời này có tác dụng lôi cuốn người nghe nhập cuộc, đồng thời góp phần bộc lộ trực tiếp thái độ, sự phấn khích mang sắc thái diễn xướng của sử thi anh hùng, nó tạo sự giao tiếp sử thi, khơi gợi mối đồng cảm cộng đồng, giao hòa sử thi.
Câu 5: Các biện pháp nghệ thuật được sử dụng phổ biến trong sử thi là so sánh và phóng đại. Hãy dẫn các ví dụ và phân tích ý nghĩa, tác dụng của các biện pháp ấy trong nghệ thuật miêu tả chân dung nhân vật anh hùng và nghệ thuật tạo dựng khung cảnh hoành tráng của sử thi.
Nghệ thuật so sánh, cường điệu hồn nhiên. Các đối tượng so sánh thật cụ thể nhưng thật gợi cảm. Đoàn nô lệ đi theo Đăm Săn thật đông thể hiện niềm vui chiến thắng.
Họ như bầy cà tong (như hươu sao), đặc như bầy… nhưng không phải lao vào chỗ chết, có sức mạnh như mối như kiến (sức mạnh đoàn kết).
Soạn Bài Lớp 10: Chiến Thắng Mtao
Soạn bài lớp 10: Chiến thắng Mtao-Mxây
Soạn bài môn Ngữ văn lớp 10 học kì I
Soạn bài: Chiến thắng Mtao-Mxây
được VnDoc sưu tầm và giới thiệu với các bạn để tham khảo về khái niệm của sử thi cũng như hiểu rõ nội dung và tính nghệ thuật được truyền tải trong Chiến thắng Mtao – Mxây được trích trong Đăm Săn sử thi của Tây Nguyên giúp học tập tốt môn Ngữ Văn lớp 10 chuẩn bị cho bài giảng của học kỳ mới sắp tới đây của mình.
Soạn bài lớp 10: Văn bảnSoạn bài lớp 10: Tổng quan văn học Việt Nam
CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY
(Trích Đăm Săn – Sử thi Tây Nguyên) I. KIẾN THỨC CƠ BẢN 1. Về khái niệm sử thi
Sử thi là những tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hay nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại.
Có hai tiểu loại sử thi dân gian:
Sử thi thần thoại là loại sử thi kể về sự hình thành thế giới, sự ra đời của muôn loài, sự hình thành các dân tộc, các vùng cư trú thời cổ đại của họ hoặc cũng có khi kể về sự xuất hiện nền văn minh buổi đầu. Ở nước ta có một số bộ sử thi tiêu biểu cho tiểu loại này như: Đẻ đất đẻ nước (Mường), Ẳm ệt luông (Thái), Cây nêu thần (Mơ-nông),….
Sử thi anh hùng là những câu chuyện kể về cuộc đời và những chiến công hiển hách của người anh hùng – người đại diện cao nhất cho sự giàu có, quyền lực, sức mạnh và ước mơ của cộng đồng người thời cổ đại. Các tác phẩm tiêu biểu trong tiểu loại này là: Đam Săn, Đăm Di, Xing Nhã, Khinh Dú (Ê- đê); Đam Noi (Ba- na),…. Trong số những tác phẩm này thì tác phẩm được biết đến rộng rãi và nổi tiếng hơn cả là sử thi Đam Săn.
2. Về đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây thuộc phần giữa của tác phẩm: Sau khi về làm chồng hai chị em tù trưởng Hơ Nhị và Hơ Bhị, Đam Săn trở nên một tù trưởng giàu có và uy danh lừng lẫy. Các tù trưởng Kên Kên(Mtao Grứ) và tù trưởng Sắt (Mtao Mxây) lừa lúc Đam Săn cùng các nô lệ lên rẫy, ra sông lao động sản xuất đã kéo người tới cướp phá buôn làng của chàng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Cả hai lần ấy Đam Săn đều tổ chức đánh trả và chiến thắng, vừa cứu được vợ lại vừa sáp nhập được đất đai, của cải của kẻ địch khiến cho oai danh của chàng càng lừng lẫy, bộ tộc càng giàu có và đông đúc hơn.
Đoạn trích ngợi ca cuộc chiến đấu của Đam Săn. Đó là cuộc chiến đấu vì danh dự, vì hạnh phúc gia đình và hơn nữa vì cuộc sống bình yên và sự phồn vinh của thị tộc. Đoạn trích này tiêu biểu cho những đặc trưng của thể loại sử thi anh hùng.
II. RÈN KĨ NĂNG 1. Tóm tắt diễn biến trận đánh theo đúng trật tự của các tình tiết và sự kiện
a) Đam Săn đến nhà Mtao Mxây khiêu chiến nhưng Mtao Mxây còn bỡn cợt chàng mà chưa chịu giao chiến ngay.
b) Bước vào cuộc chiến:
Hiệp đấu thứ nhất
Hai bên lần lượt múa khiên.
Mtao Mxây múa trước: tỏ ra yếu ớt và kém cỏi
Đam Săn múa khiên: tỏ ra mạnh mẽ, tài giỏi hơn
Kết quả hiệp đấu: Mtao Mxây chạy khắp nơi để tránh đường khiên Đam Săn múa.
Hiệp đấu thứ hai
Đam Săn múa khiên: sức mạnh như gió bão. Cây giáo đâm liên tiếp Mtao Mxây nhưng không thủng.
Đam Săn nhờ sự giúp đỡ của Ông Trời đã cắt được đầu của Mtao Mxây.
Dân làng Mtao Mxây nhất loạt theo Đam Săn về ngôi làng mới.
2. Cuộc chiến giữa Đam Săn và Mtao Mxây là cuộc chiến tranh mang tính chất thống nhất cộng đồng. Nó không phải là một cuộc chiến tranh xâm lược nhằm mục đích tàn sát, cướp bóc và chiếm giữ. Chính vì thế mà thái độ của nô lệ ở cả hai phía đối với việc thắng thua của hai tù trưởng cũng có những nét riêng:
Ở phía Mtao Mxây: Sau khi tù trưởng của mình thất bại, đông đảo nô lệ đều tâm phục và nghe theo lời vị tù trưởng mạnh hơn (“không đi sao được!… người nhà giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”).Thái độ và hành động của đoàn người này chứng tỏ họ luôn mơ ước được trở thành một tập thể giàu có và hùng mạnh.Họ luôn mơ ước có được một người lãnh đạo dũng cảm, tài ba.
Ở phía Đam Săn: Dân làng tưng bừng náo nhiệt chào đón vị anh hùng của mình mới chiến thắng trở về. Họ đi lại sửa soạn vui mừng tấp nập không chỉ để mừng buôn sóc được mở mang, được hùng mạnh và giàu có mà còn để tiếp đón những người nô lệ mới bằng sự chân thành và hoà hợp (“… Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực. Các cô gái đi lại vú đụng vú. Cảnh làng một tù trưỏng nhà giàu trông sao mà vui thế!”).
3. Đoạn trích tuy miêu tả cuộc chiến tranh giữa các thị tộc trong thời nguyên thuỷ, thế nhưng lại không chú trọng miêu tả cảnh chết chóc đau thương. Trái lại, tác giả dân gian chủ yếu miêu tả cảnh chiến thắng tưng bừng của phía Đam Săn. Cuộc chiến dừng lại khi Mtao Mxây thất bại. Thế nhưng sự thất bại của Mtao Mxây không làm cho dân làng lo sợ, hoang mang. Họ ngay lập tức theo về phía Đam Săn, hoà nhập với cuộc đồng mới một cách rất tự nhiên. Dân làng của Đam Săn cũng vậy, họ đón tiếp những người bạn mới rất chân tình. Không khí của buổi tiệc sau chiến thắng từng bừng náo nhiệt vui say không hề có một chút gợn nào. Lựa chọn cách thể hiện nghệ thuật này, tác giả dân gian đã nhận ra tính tất yếu của cuộc chiến tranh thị tộc – đó là cuộc chiến tranh không kìm hãm sự phát triểu của xã hội Ê-đê, mà trái lại, nó giúp những tập thể lẽ tẻ, rời rạc tập hợp thành những tập thể lớn hơn, mạnh hơn. Và cũng chỉ như vậy, họ mới trở thành một dân tộc trưởng thành thực sự. Cách lựa chọn để hiện nghệ thuật ấy cũng là cách để dân gian ngợi ca tâm vóc và sứ mệnh lịch sử của người anh hùng. Chỉ có những con người u tú của thời đại như vậy mới đủ sức đứng lên thống nhất các thị tộc nhỏ lẻ lại với nhau, gom những thị tộc ấy lại thành một cộng đồng lớn mạnh và giàu có.
4. Trong đoạn trích này, kiểu câu được dùng nhiều nhất là kiểu câu có sử dụng biện pháp so sánh, ví von. Những câu ấy, hoặc chứa biện pháp so sánh kiểu tương đồng (chàng múa trên cao, gió như bão; chàng múa dưới thấp, gió như lốc; đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối…), hoặc so sánh kiểu tăng cấp (Đam Săn múa khiên), cũng có trường hợp so sánh kiểu tương phản (đối lập giữa cảnh múa khiên của Đam Săn và Mtao Mxây). Những câu văn theo kiểu đòn bẩy này có giá trị rất lớn trong việc miêu tả nhân vật người anh hùng. Nó khẳng định và nâng bổng lên tài năng, sức mạnh của Đam Săn – người anh hùng uy danh lừng lẫy làm mờ đi cả sự giàu có và sức mạnh của kẻ thù.
Cần lưu ý thêm, nếu chúng ta tiến hành phân loại thì có thể thấy rất rõ ràng: các hình ảnh, sự vật được đem ra để so sánh ở đây đều lấy ra từ thế giới tự nhiên, từ vũ trụ. Như thế hàm ý của tác giả là muốn lấy vũ trụ để “đo” kích cỡ, tầm vóc của nhân vật anh hùng. Thủ pháp nghệ thuật này là một thủ pháp quen thuộc của sử thi. Nó giúp mang lại những giá trị thẩm mỹ rất đặc trưng cho thể loại này: đặc trưng về sự trang trọng, hoành tráng và dữ dội.
5. Sự xuất hiện của Ông Trời (thần linh) và việc can thiệp của Ông Trời vào chiến thắng của Đam Săn chứng tỏ ở thời kì ấy, con người và thần linh gắn bó mật thiết với nhau. Hay nói cách khác, nó là dấu vết của tư duy thần thoại trong sử thi, dấu vết của một xã hội chưa có sự phân hóa giai cấp rạch ròi. Tuy nhiên cũng từ câu chuyện này có thể nhận thấy, dù có can thiệp vào công việc của con người nhưng thần linh chỉ đóng vai trò là người “cố vấn”, “gợi ý” hành động chứ không phải là người quyết định tối cao kết quả của cuộc chiến. Như vậy trong mối quan hệ với các thần, người anh hùng vẫn giữ được vai trò quyết định và có tính độc lập riêng. Sắp đặt câu chuyện theo kiểu như vậy cũng là một hình thức đề cao vai trò của nhân vật anh hùng, đề cao tinh thần dân chủ của thời thị tộc cổ xưa.
Bạn đang đọc nội dung bài viết Soạn Bài: Chiến Thắng Mtao Mxây – Ngữ Văn 10 Tập 1 trên website Techcombanktower.com. Hy vọng một phần nào đó những thông tin mà chúng tôi đã cung cấp là rất hữu ích với bạn. Nếu nội dung bài viết hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!